Strandwandelen langs de Nederlandse kust: 10 tips (2024)

Wandelroutetip 1: Boswachterspad Meeuwenduinen, 12 km

Gekrijs in boswachterij Westerschouwen, Zeeland.
Boswachterij Westerschouwen is het grootste bos van Zeeland. De Corsicaanse en Oostenrijkse dennen werden in 1920 door de mens aangeplant. De reden? Ze moesten het stuivende zand op de uitgestrekte vlakte vastleggen. De kop van Schouwen is een heuvelachtig duinlandschap met zandverstuivingen en valleien. In de winter kun je er met niet teveel moeite een ree, bunzing of konijn spotten. Of een meeuw, bij bosjes bevolken ze de Meeuwenduinen, vooral zilvermeeuwen, stormmeeuwen en kleine mantelmeeuwen. Maar niet in de winter, want dan trekken ze uit de duinen weg. Een spektakel dat alles behalve geruisloos plaatsvindt. Horen en zien vergaat je bij het oorverdovend gekrijs van de vogels.

Wandelroutetip 2: Paaltjesroutes Hollandse Duinen, 3-5 km.

Mooie natuur in waterwingebied, Zuid-Holland.
Tussen Hoek van Holland en Langevelderslag ligt een uitgestrekt duingebied met strandwallen, landgoederen, zeedorpen, stuifzandvlaktes en vennen. Het gebied werd in 2016 door het Nederlandse publiek gekozen tot een van de mooiste natuurgebieden van Nederland.
Bij Meijendel zijn de Hollandse Duinen misschien wel op z'n mooist, waar avontuurlijke paadjes de zee verbinden met duinen en bossen. Ze waaieren uit vanaf bezoekerscentrum De Tapuit, dat wordt bemand door natuurbeheerders van drinkwaterbedrijf Dunea. In de duinen wordt rivierwater van de Afgedamde Maas gezuiverd, het drinkwater voor honderden huishoudens landinwaarts. Gelukkig is er geen vos of eekhoorn die zich er iets van aantrekt. In de herfst vallen de knaloranje bessen van de duindoorn op. Het zijn echte vitaminebommetjes tjokvol vitamine C. In de winter kunnen de bessen gaan gisten en dan zal je bessen-snoepers als spreeuw, lijster, en kramsvogel dronken zien rondfladderen. Te veel bessen gegeten!

Wandelroutetip 3: Rondje Kijkduin, 13 km.

De kust, een landgoed en lekkere broodjes, Zuid-Holland.
Voor de kust tussen Kijkduin en Ter Heijde ligt een bijzonder schiereiland: zandmotor DeltaDuin heet het, onder de kustbewoners de Zandmotor genoemd. Het is een kunstmatige zandbank, in de vorm van een haak. Althans zo was de oorspronkelijke vorm, maar door de zeestroming verandert die steeds een beetje. Het zand van Deltatuin verspreidt zich jaar na jaar langs de kust, precies wat de bedoeling is van de bedenkers. Die willen door de inwerking van golven, wind en stroming op natuurlijke wijze de stranden en duinen verbreden. Dynamiek is het toverwoord.

Wandelroutetip 4: Wandelroute De Koploper, 20 km.

De zee is de baas in Kwade Hoek, Goeree-Overflakkee, Zuid-Holland
Kwade Hoek is de knorrige naam van een natuurgebied op Goeree-Overflakkee. Bij de uitvoering van de Deltawerken buitendijks gebleven. Het gevolg? De zee is hier nog de baas. Vooral in de winter dringt het zoute water diep de Kwade Hoek binnen waardoor grote stukken onder water komen te staan. Vandaar alle zoutminnende planten die je er tegenkomt, zeekraal, zeeaster, heemst en lamsoor. Onder invloed van wind en water verandert dit natuurgebied voortdurend en worden er nieuwe duinen, zeerepen en slufters gevormd. Bij iedere wandeling net een tikkie ander decor dus.

Wandelroutetip 5. Rondje Wijk aan Zee (WaZ), 5,8 km.

Van vissersdorpje tot Cultureel dorp Europa, Noord-Holland.
Wijk aan Zee, in 1275 nog Wijc aan See, is rijk én groot geworden door de visserij. Het dorp bezat rond 1450 tweeënveertig schepen waarmee vooral op de Oostzee werd gevist. Maar in 1943 breken er minder goede tijden aan. WaZ werd bezet door Duitse soldaten die er een ring van negentig bunkers om bouwen, ter verdediging tegen invasies vanuit zee. Zeventig bunkers liggen nog onder het zand verborgen. Ook 1999 was een bijzonder jaar voor Wijk aan Zee. Het dorp voelt zich in het nauw gedreven door plannen voor de bouw van een vliegveld en een slibdepot. De list? WaZ werpt zich op als Cultureel dorp Europa en roept bevriende kunstenaarsdorpen op zich aan te sluiten. Het werkt. Met kunstenaar uit elf Europese dorpen wordt een groot beeld van staal gebouwd.

Wandelroutetip 6: Zand tegen zee, 9 km.

Vier keer Petten, Noord-Holland
Alle petten af voor Petten. Wie over de daadkracht van de bewoners hoort, kan niet anders dan bewondering hebben. Drie keer ging het dorp verloren, drie keer krabbelde het weer op. Bij de Sint-Elisabethsvloed van 1421 werd Petten geheel weggeslagen. Er werden dijken aangelegd of verstevigd maar toch spoelden in 1625 opnieuw meer dan 100 huizen weg, plus de kerk. In 1793 werd begonnen met de aanleg van de Hondsbossche zeewering. Maar in 1943 slaat het noodlot weer toe. Nu is het de Duitse Wehrmacht die bevelt het dorp af te breken om de Atlantikwall te kunnen aanleggen. Maar de Pettenaren geven niet op en bouwen vanaf 1946 een heel nieuw dorp.

Wandelroutetip 7: NS-wandeling Kennemerduinen, 15 km

NS-wandeling van Santpoort naar Overveen, Noord-Holland.
De Kennemerduinen, gelegen tussen Haarlem en Zandvoort, worden beheerd door Natuurmonumenten. Het is een lekker glooiend duingebied met opvallende paraboolduinen. Dit zijn U-vormige duinen waarvan de punten in de richting van de wind wijzen. De Bruid van Haarlem is een van de grootste paraboolduinen en wordt zo genoemd vanwege het wilgenroosje dat hier vroeger welig tierde. Omdat de bloem na de bloei gesierd is met wit zaadpluis, was de noordhelling van het duin in de nazomer bedekt met een wit tapijt. De Bruid van Haarlem is verder zo bijzonder - zelfs verheven tot ‘aardkundig monument’ - omdat ze 'wandelt'. Met de wind mee en wel vijf meter per jaar. Dat is mogelijk omdat het duin aan de windkant is ontdaan van alle begroeiing, waardoor de wind veel grip heeft op het zand.

Wandelroutetip 8: Duintoppentocht Schoorl, 20 km.

Klimmen en dalen in de Schoorlse Duinen, Noord-Holland.
Een eeuw geleden nog één grote zandbak, nu een prachtige mix van strand en duinen, bossen en heide, aldus Staatsbosbeheer. De Schoorlse Duinen, in de kop van Noord-Holland, is het breedste duingebied van Nederland en met de hoogste duintoppen van ons land. Een eeuw geleden was het gebied nog een 'zandbak' maar nu is het gebied populair bij vogels en groeien er de mooiste paddenstoelen. Al het moois wordt verbonden via een netwerk van ruim 60 kilometer wandelpad. Het is uitgespannen tussen oude bossen en hoge duinen. Storm op komst, of springtij? Bij De Kerf stroomt dan het Noordzeewater vrij over de achterliggende duinvalleien waar door het zoute zeewater weer zoutminnende plantjes groeien als zeekraal, zeeraket en schorrenzoutgras.

Wandelroutetip 9: Wandelroute Levensstrijd, 9,7 km.

Tussen zee en Zierikzee, Zeeland.
Zierikzee, de hoofdstad van Schouwen-Duiveland, heeft sinds 1971 een beschermd stadsgezicht. Maar liefst 568 monumenten telt de vrij kleine stad die z'n ontstaan en welvaart heeft te danken aan het water. Niet het water van de zee, maar van de Gouwe. Die was de middeleeuwen de belangrijkste scheepvaartverbinding tussen Vlaanderen en Holland. Al in het begin van de 15e eeuw vormden de muren, poorten, kerken, toren en molens van Zierikzee een imposant silhouet. Dat die monumenten er nog zijn komt door de periode van armoede die volgde op de welvaart. Er was domweg geen geld om opnieuw te bouwen, dus al wat er stond aan monumentale panden is niet gesloopt.

Wandelroute Levensstrijd is 9,7 km lang en uitgezet via knooppunten van randje Zierikzee richting zee. Onderweg kun je uitkijkpunt Kiekuut op, leuke stop om lepelaars te zien vissen. Met hun snavel zeven ze garnaaltjes en stekelbaarsjes uit het water. In de wintermaanden strijken er grote groepen smienten en wintertalingen neer. Het puntje van het havenhoofd is een hotspot om (de rugvin van) bruinvissen te spotten. Gemist? Dat is gelukkig niet mogelijk met de Zeelandbrug, 5 km lang en 54 pijlers rijk is de kolos over de Oosterschelde. Die Oosterschelde is niet alleen domein van het ijsvogeltje - hij komt er vissen in de winter - maar ook van bruinvissen en zeehonden. Vanaf de uitkijktoren kijk je uit over 'doorleefd' land - in het najaar rood van het klein schorrenkruid, maar jaarrond getekend door sporen van de (levens)strijd tegen de zee. Die toren in de verte is de Dikke Toren, het gezellige Zierikzee is niet ver weg meer.
Startpunt: Parkeerplaats Hoofdpoortstraat, Zierikzee (bovenzijde dijk).

Routetip 10: Wandelroute Oranjekom, 7 km.

Struinen tussen damherten, Noord-Holland.
De Amsterdamse Waterleidingduinen tussen Zandvoort en Noordwijk is een beschermd natuurmonument. Het gebied van zo'n 5 kilometer breed bij 10 kilometer lang is exclusief bestemd voor wandelaars die hier ook buiten de paden mogen struinen. Dat is best bijzonder, want in hetzelfde gebied (het noordelijk deel) wordt via een systeem van kanalen en geulen 2/3 van het drinkwater voor Amsterdam (70 miljoen m3 Rijnwater per jaar) voorgezuiverd. Dat gebeurt al sinds 1853. Ook bijzonder zijn de vele damherten, het is haast onmogelijk dat je ze mist. Enkele zijn ooit ontsnapt of losgelaten en hebben zich vermeerderd tot de grootste damhertenpopulatie van Nederland. Ook niet missen: het bezoekerscentrum De Oranjekom (ingang De Oase in Vogelenzang: Eerste Leijweg 2) waar je behalve wandelroutes ook streekproducten, leuke boeken en natuurspeelgoed voor kinderen kunt kopen.

• Wandelnetwerk Noord-Holland
• Wandelnetwerk Zuid-Holland
• Wandelnetwerk Zeeland

Tip: Op de site van Natuurmonumenten kun je gratis een boekje downloaden met 5 van hun mooiste kustroutes